Het gebeurt niet vaak dat een arrest van het Hof van Cassatie de voorpagina haalt van De Tijd. Vandaag is dit wel het geval. Het gaat om het principearrest van 21 oktober ll. Hierin wordt gesteld dat het niet-uitkeren van winst of het niet-toekennen van een bestuurdersvergoeding onder voorwaarden bedrieglijk onvermogen kan uitmaken. Hierop staan strafsancties. We lichten één en ander hierna graag juridisch toe.
Algemeen geldt dat het bedrieglijk organiseren van zijn onvermogen om te ontsnappen aan de aanspraken van zijn schuldeiser, strafbaar is (thans artikel 490bis Strafwetboek). Dergelijk bedrieglijk onvermogen kan door het geheel of een gedeelte van de activa weg te maken, te verbergen of onbeschikbaar te maken. Dit houdt in dat men zijn vermogen feitelijk of juridisch onttrekt aan de aanspraken en uitvoeringsmogelijkheden van zijn schuldeiser.
Baanbrekend is dat hieronder ook het bedrieglijk tegengaan van de aangroei van het vermogen kan vallen. In het bijzonder stelt het Hof van Cassatie thans dat er sprake kan zijn van het misdrijf van het organiseren van bedrieglijk onvermogen van een privépersoon/privévermogen indien de vennootschap wordt gebruikt om de inkomsten op te potten en af te schermen. In de bewoordingen van het Hof is dat het geval indien enkel een beperkte verloning wordt uitgekeerd die niet in redelijke verhouding staat tot de verantwoordelijkheden van de betrokken persoon binnen die vennootschappen, het vermogen of de resultaten van die vennootschappen en zijn minimale financiële behoeften. Hierdoor worden de privé-schudeisers onrechtmatig benadeeld.
Let wel: het gaat steeds om een globale beoordeling rekening houdend met alle omstandigheden van de zaak. Zo wordt tevens uitdrukkelijk gesteld dat het louter niet opvragen van een vordering in rekening-courant nog geen bedrieglijk onvermogen uitmaakt.
Ook op andere punten gaat de rechtspraak van het Hof van Cassatie verder in de bescherming van de schuldeisers in geval van bedrieglijk onvermogen. Zo wordt bevestigd dat niet vereist is dat de schuldeiser beschikt over een uitvoerbare titel zoals een veroordelend vonnis. Tevens dient de rechter geen rekening te houden met de activa waarover de dader slechts in theorie beschikte omdat zij zodanig werden verborgen dat normaal handelende schuldeisers in werkelijkheid geen kennis ervan konden hebben.
Dit arrest is belangwekkend maar beperkt zich tot het strafrechtelijke luik. Daarnaast zijn er ook de burgerlijke actiemiddelen die in voorkomend geval kunnen worden aangewend, zoals de actio pauliana. Die houdt in dat een bepaalde rechtshandeling, zoals een schenking, onder voorwaarden niet-tegenstelbaar kan worden verklaard aan de schuldeiser die dit vordert. Deze actio pauliana is onderworpen aan eigen voorwaarden die niet gelijk lopen met het misdrijf bedrieglijk onvermogen.
